Trong quan hệ mua bán, lừa dối khách hàng là hành vi xảy ra tương đối phổ biến, tuy nhiên rất ít khi bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Bộ luật hình sự 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) đã quy định tội lừa dối khách hàng là một trong số các tội xâm phạm trật tự kinh tế. Theo đó, tội lừa dối khách hàng được hiểu là hành vi cân, đong, đo, đếm, tính gian, đánh tráo loại hàng hoặc dùng thủ đoạn gian dối khác gây thiệt hại nghiêm trọng cho lợi ích của khách hàng, xâm phạm trật tự quản lý kinh tế của Nhà nước trong quá trình mua bán.
1. Căn cứ pháp lý:
Điều 162. Tội lừa dối khách hàng:
- Người nào trong việc mua, bán mà cân, đong, đo, đếm, tính gian, đánh tráo loại hàng hoặc dùng thủ đoạn gian dối khác gây thiệt hại nghiêm trọng cho khách hàng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ năm triệu đồng đến năm mươi triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến ba năm.
- Phạm tội nhiều lần hoặc thu lợi bất chính lớn thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm.
- Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ ba triệu đồng đến ba mươi triệu đồng.
2.. Khách thể của tội phạm:
Là một trong các tội phạm xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, khách thể của tội lừa dối khách hàng là trật tự quản lý kinh tế mà cụ thể là trật tự trong việc mua bán. Đối tượng tác động của tội phạm này là tiền, hàng hoá, vật phẩm được đưa vào quá trình mua bán trao đổi.
3. Chủ thể của tội phạm:
Chủ thể của tội này là người từ đủ 16 tuổi trở lên có năng lực trách nhiệm hình sự, là người bán hàng trong quan hệ giao dịch mua bán của tất cả các thành phần kinh tế.
4. Mặt khách quan của tội phạm:
- Hành vi khách quan của tội này là hành vi lừa dối của người bán hàng đối với khách hàng và được thực hiện bằng một trong các thủ đoạn sau:
+ Cân, đo, đong, đếm gian dối: là thủ đoạn lợi dụng sự sơ hở của khách hàng hoặc chuẩn bị các dụng cụ đo lường từ trước để cân, đong, đếm thiếu cho khách hàng.
+ Tính gian: là thủ đoạn khi mua bán đã tính tiền để lấy tiền của khách hàng nhiều hơn số tiền đáng lẽ họ phải trả.
+ Đánh tráo loại hàng: là thủ đoạn khi giao hàng đã đánh tráo hàng không đúng với loại hàng mà khách hàng được nhận.
+ Dùng thủ đoạn gian dối khác: bao gồm mọi thủ đoạn gian dối ngoài các thủ đoạn kể trên và có khả năng lừa dối khách hàng gây thiệt hại cho họ.
- Hành vi nói trên bị coi là tội phạm khi đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho khách hàng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
5. Mặt chủ quan của tội phạm:
- Tội phạm được thực hiện do lỗi cố ý (cố ý trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp), người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là trái pháp luật, biết rõ hành vi của mình là gây thiệt hại cho khách hàng, những vẫn thực hiện.
- Động cơ, mục đích của người phạm tội này không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm. Tuy nhiên, người phạm tội lừa dối khách hàng bao giờ cũng vì động cơ tư lợi, mục đích thu lợi bất chính.
6. Hình phạt:
Bộ luật hình sự quy định ba khung hình phạt với tội lừa dối khách hàng như sau:
- Khung cơ bản:
Áp dụng với các hành vi phạm tội gây thiệt hại nghiêm trọng cho khách hàng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm.
Mức hình phạt: phạt cảnh cáo, phạt tiền từ năm triệu đồng đến năm mươi triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến ba năm.
- Khung tăng nặng: có mức phạt tù từ hai năm đến bảy năm.
Áp dụng cho trường hợp phạm tội có một trong các tình tiết sau:
+ Phạm tội nhiều lần.
+ Thu lợi bất chính lớn.
- Hình phạt bổ sung cho tội này là phạt tiền từ ba triệu đồng đến ba mươi triệu đồng.
>>> Xem thêm:
