Khai nhận di sản thừa kế là quy trình bắt buộc đối với những người thừa kế trước khi thanh toán và phân chia di sản thừa kế. Những người thừa kế phải liệt kê đầy đủ, chính xác các di sản mà người đã mất để lại, đồng thời lập danh sách những người có quyền hưởng thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật. Sau đó tiến hành công chứng văn bản khai nhận di sản thừa kế. Chỉ khi văn bản khai nhận di sản thừa kế được công chứng thì những người thừa kế mới được thanh toán và phân chia di sản.
Khoản 1 Điều 58 Luật Công chứng năm 2014 quy định: “Người duy nhất được hưởng di sản theo pháp luật hoặc những người cùng được hưởng di sản theo pháp luật nhưng thỏa thuận không phân chia di sản đó có quyền yêu cầu công chứng văn bản khai nhận di sản.” Như vậy, tất cả những người có quyền thừa kế phải cùng nhau lập và ký văn bản khai nhận thừa kế.
Cũng theo Luật Công chứng, việc kí văn bản khai nhận thừa kế phải có sự chứng kiến của công chứng viên và sau đó, tổ chức hành nghề công chứng tiến hành niêm yết văn bản này theo quy định của Nghị định 29/2015/NĐ-CP. Khi đã hết thời hạn niêm yết, nếu không có khiếu nại, tố cáo gì thì tổ chức hành nghề công chứng tiến hành chứng nhận văn bản khai nhận di sản thừa kế.
Theo khoản 2 Điều 58 Luật Công chứng khai nhận di sản thừa kế được thực hiện theo khoản 2 và khoản 3 Điều 57 Luật Công chứng như sau:
“2. Trường hợp di sản là quyền sử dụng đất hoặc tài sản pháp luật quy định phải đăng ký quyền sở hữu thì trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản của người để lại di sản đó.
Trường hợp thừa kế theo pháp luật, thì trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người được hưởng di sản theo quy định của pháp luật về thừa kế. Trường hợp thừa kế theo di chúc, trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có bản sao di chúc.
3. Công chứng viên phải kiểm tra để xác định người để lại di sản đúng là người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản và những người yêu cầu công chứng đúng là người được hưởng di sản; nếu thấy chưa rõ hoặc có căn cứ cho rằng việc để lại di sản và hưởng di sản là không đúng pháp luật thì từ chối yêu cầu công chứng hoặc theo đề nghị của người yêu cầu công chứng, công chứng viên tiến hành xác minh hoặc yêu cầu giám định.
Tổ chức hành nghề công chứng có trách nhiệm niêm yết việc thụ lý công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản trước khi thực hiện việc công chứng.”
Niêm yết việc thụ lý công chứng văn bản khai nhận di sản được quy định trong Điều 18 Nghị định 29/2015/NĐ-CP Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Công chứng:
“1. Việc thụ lý công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản, văn bản khai nhận di sản phải được niêm yết trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày niêm yết. Việc niêm yết do tổ chức hành nghề công chứng thực hiện tại trụ sở của Ủy ban nhân cấp xã nơi thường trú cuối cùng của người để lại di sản; trường hợp không xác định được nơi thường trú cuối cùng thì niêm yết tại nơi tạm trú có thời hạn cuối cùng của người đó.
Trường hợp di sản gồm cả bất động sản và động sản hoặc di sản chỉ gồm có bất động sản thì việc niêm yết được thực hiện theo quy định tại Khoản này và tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có bất động sản.
Trường hợp di sản chỉ gồm có động sản, nếu trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng và nơi thường trú hoặc tạm trú có thời hạn cuối cùng của người để lại di sản không ở cùng một tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thì tổ chức hành nghề công chứng có thể đề nghị Ủy ban nhân dân cấp xã nơi thường trú hoặc tạm trú có thời hạn cuối cùng của người để lại di sản thực hiện việc niêm yết.
2. Nội dung niêm yết phải nêu rõ họ, tên của người để lại di sản; họ, tên của những người thỏa thuận phân chia hoặc khai nhận di sản thừa kế; quan hệ của những người thỏa thuận phân chia hoặc khai nhận di sản thừa kế với người để lại di sản thừa kế; danh mục di sản thừa kế. Bản niêm yết phải ghi rõ nếu có khiếu nại, tố cáo về việc bỏ sót, giấu giếm người được hưởng di sản thừa kế; bỏ sót người thừa kế; di sản thừa kế không thuộc quyền sở hữu, quyền sử dụng của người để lại di sản thì khiếu nại, tố cáo đó được gửi cho tổ chức hành nghề công chứng đã thực hiện việc niêm yết.
3. Ủy ban nhân dân cấp xã nơi niêm yết có trách nhiệm xác nhận việc niêm yết và bảo quản việc niêm yết trong thời hạn niêm yết.”
>>> Xem thêm:
- Người thừa kế không phục thuộc vào nội dung di chúc
- Hiệu khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế
- Phân chia quỹ đất thừa kế theo quy định của pháp luật
